Göğüs Kanseri Farkındalık Haftası

Meme Kanseri Nedir?

Meme kanseri; göğüs hücrelerinin mutasyona uğrayıp değişmesi ve kontrolden çıkıp tümör adı verilen kanserli doku kitleleri oluşturduğu kanser türüdür. Erkeklerde de görülebilen meme kanseri dünya üzerinde yaygın olarak 50 yaş üstü kadınlarda rastlanan bir kanser türüdür. Ancak daha genç yaştaki kadınları da etkilediği görülmüştür.

BRCA1 veya BRCA2 mutasyonu gibi belirli gen mutasyonlarına sahip kadınlarda meme kanseri riski daha yüksektir. Meme kanseri teşhisi koyulduğunda kanser hücrelerinin meme içinde veya vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını da gözlemlemek için bazı testler yapılır. Evreleme işlemi birincil tümörün ne kadar büyüdüğüne, yayıldığı yerlere (yakındaki lenf düğümlerine veya vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığına), derecesine ve ayrıca belirli tümör biyobelirteçlerin mevcut olup olmadığı incelenerek yapılır.

Meme kanseri vücutta doku, lenf sistemi ve kana yayılabilir. Başladığı bölgede büyüyerek farklı noktalara yayılan doku yayılımı, lenf damarları aracılığı ile vücudun başka bölgelerine yayılması, kana girerek kan damarları üzerinden de yine vücudun diğer bölgelerine ilerleyebilir. 

Meme Kanseri Evreleri Nelerdir?

Meme kanseri evreleri kişinin yaşına, tümörün olduğu yere, boyutuna ve lenf düğümlerine yayılıp yayılamamasına göre farklılık gösterir. Meme kanserinde metastaz olup olmamasında evresine bağlı olarak değişebilir. 0.evrede olan meme kanserinde kanser hücreleri süt kanalları içerisinde yer alarak invaziv müdahale gerektirmeyebilir. 1.evrede ise kanser küçük olarak kabul edilir. Diğer evrelerde ise tümör büyüme göstermiş olup kaç cm olduğuna göre tedavi yöntemi belirlenebilir. Meme kanserinde erken teşhis genellikle tedavi şansını artmasını sağlar. Meme kanseri evreleri kendi içinde beşe ayrılır ve şunları içerir:

Evre 0: Duktal Karsinoma İn Situ (DCIS): Meme kanserinin en erken safhası olan meme kanalları gibi sınırlı bir alanda lezyon gelişmesi

Evre I: Tümör 2 cm’den küçük ve henüz lenf nodlarına sıçramamıştır.

Evre II: Tümör 2- 5 cm arasında bir büyüklükte olup çevredeki lenf nodlarına sıçramış ya da sıçramamamış olabilir.

Evre III: Çevredeki lenf bezlerine daha fazla yayılmış demektir.

Evre IV: Diğer organlara (kemik, karaciğer, beyin, akciğer) veya kemiğe, uzaktaki lenf nodlarına metastaz yapmış demektir.

Meme Kanseri Neden Olur?

Meme kanseri göğüsteki hücrelerin anormal ve kontrolsüz bir şekilde büyüyüp tümörlü dokulara dönüşmesiyle meydana gelir. Çoğunlukla meme kanseri nedenleri arasında hareketsiz yaşam, yaş faktörü, genetik, sigara-alkol tüketimi, obezite ve radyasyon maruziyeti gibi durumlar yer alır. Bu durumların her biri meme kanseri riskini artıran unsurlar arasında yer alır. Özellikle ailesinde meme kanseri geçirmiş olan bir kişi, yaş olarak 40’ın da üstündeyse düzenli olarak kontrole gitmelidir.

Genel olarak meme kanserinin nedenleri şunları içerir:

Hareketsiz yaşam

Birçok hastalık ve kanserde olduğu hareketsiz yaşam meme kanserine sebep olan durumlar arasında yer alır. Düzenli olarak hareket etmek, egzersiz yapmak kişinin bağışıklık sistemini destekleyerek meme kanseri gelişme riskinin azalmasına yardımcı olur. Yaşam tarzı olarak hareketsiz bir yaşamı tercih edenlere oranla egzersiz yapan bireyler meme kanseri açısından daha az risk altındadır.

Yaş faktörü

Yaş faktörü meme kanserinin gelişimi açısından önemli bir role sahiptir. Özellikle 40 yaş üzeri kadınlarda meme kanseri görülme riski daha fazla olarak değerlendirilir. Bu sebeple kontrollerini düzenli bir şekilde yaptırmak önemlidir. Bu yaş grubunda olan kişilerin meme kanseri taramalarına düzenli olarak katılması gerekir.

Cinsiyet

Kadınların meme kanserine yakalanma ihtimali erkeklere göre çok daha fazladır. Bunun nedeni ise meme dokusunun erkeklere oranla daha fazla oluşudur. Östrojen gibi kadınlarda bulunan hormonlar meme büyümesi üzerindeki etkileri ile bilinir. Bu sebeple erkeklerde meme kanseri nadir olarak görülür.

Genetik

Meme kanseri teşhisi konulan ebeveynleriniz, kardeşleriniz, çocuklarınız veya diğer yakın akrabalarınız varsa, hayatınızın bir noktasında meme kanserine yakalanma olasılığınız daha yüksektir. Meme kanserlerinin yaklaşık %5 ila %10'u ebeveynlerden çocuklara aktarılan ve genetik testlerle keşfedilebilen tek anormal genlerden kaynaklandığı bilinmektedir. BRCA1 ve BRCA2 gibi vücutta meydana gelen gen mutasyonları, meme kanserine yol açarak en yaygın genetik değişiklikler arasında yer alır.

Sigara ve alkol tüketimi

Sigara ve alkol tüketimi meme kanseri de dahil olmak üzere birçok farklı kanser türüyle bağlantılıdır. Araştırmalar, alkol almanın belirli meme kanseri türlerine yakalanma riskinizi artırabileceğini göstermiştir. Sigara gibi tütün ürünleri genel sağlık üzerinde de zararlı etkilerde bulunarak kanserojen maddeler içerir bu da meme kanseri riskinin yükselmesine neden olabilir.

Obezite

Obeziteyle mücadele eden kişilerde meme kanseri ve meme kanserinin tekrarlama riskini artabilir. Vücutta yağ oranı fazla olan bireylerde östrojen hormonu daha fazla salgılanır bu da meme kanserine yakalanma olasılığının artmasına neden olabilir.

Radyasyona ve kimyasala maruz kalma

Daha önce özellikle baş, boyun veya göğüs bölgesinde radyasyon tedavisi gören kişilerin meme kanserine yakalanma olasılığının daha yüksek olduğu kabul edilir. Özellikle genç yaşlarda radyasyona maruz kalan bireylerde meme kanseri gelişme oranı yüksek olarak bilinir. Bunların yanında bazı endüstriyel kimyasallara maruz kalmak da meme kanserine zemin hazırlayan nedenler arasında sayılır.

Hormon değişim terapisi

Hormon replasman tedavisi (HRT) yaptıran kişilerin meme kanserine yakalanma riski daha yüksektir. Özellikle menopoz sonrası uygulanan hormon replasman tedavisi (HRT) memede yer alan hücreleri doğrudan etkileyen faktörler arasında sıralanır. Bu tedavinin yanında östrojen ve progesteron hormonlarının birlikte kullanıldığı tedaviler de yapılıyorsa doktor kontrolünde dikkatli bir risk değerlendirmesi yapılması önerilir.

Meme Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?

Meme kanserine neden olan risk faktörleri arasında genetik, çevresel ve yaşam tarzına bağlı olarak oluşan durumlar yer alır. Genetik ve çevresel faktörlere çok fazla müdahale edilmesi mümkün olmasa da yaşam tarzında yapılacak değişiklikler sayesinde meme kanserinden kurtulmak mümkün olabilir. Meme kanserine neden olan risk faktörleri şöyle sıralanabilir:

Aşağıdaki risk faktörleri meme kanserine yakalanma konusunda daha yüksek ihtimal içerir:

Bir memede daha önce kanser gelişmiş olması

Kişide daha önce meme kanseri görüldüğü durumda türüne bağlı olarak meme kanseri geliştirme riski bulunabilir. Memede kanser gelişmiş olması meme kanseri risk faktörüdür.

Memede kansere öncü sayılabilecek bir lezyonun bulunmuş olması

Memede daha önceden kanser hücresine benzer bir lezyon teşhis edildiği durumda ilerleyen zamanlarda meme kanseri riski oluşabilir. Bu da kişinin nelere maruz kaldığına ve yaşam tarzına bağlı olarak farklılık gösterebilir.

Genetik olarak meme kanseri gelişimine yatkın genleri taşımak

Meme kanserine neden olan durumlar arasında yer alan genetik faktörlere karşı önlem almak mümkün değildir. Fakat kişi meme kanseri gelişimine yatkın genleri taşıyor olsa bile düzenli kontroller ve erken teşhis sayesinde tedavi edilebilir.

Ailesinde veya akrabalarında meme kanseri gelişmiş olması

Ailesinde, akrabalarında meme kanseri gelişmiş olduğu durumda aile öyküsüne bağlı olarak kişide meme kanseri riski gelişebilir. Bunun için kontrolleri zamanında ve düzenli olarak yaptırmak gerekir.

Uzun süreli doğum kontrol haplarının kullanılması

Doğum kontrol haplarının uzun yıllar kullanılma memede yer alan hücrelerin meme kanserine dönüştürme riski oluşturabilir. Bu nedenle doktor görüşü almak ve doğum kontrol hapının doktorun verdiği sürede kullanmak önemlidir.

Menopoz sonrası dönemde uzun süreli ve yüksek dozlarda östrojen replasman tedavisi yapılması

Menopoz sonrasında uzun süreli ve yüksek dozlarda östrojen replasman tedavisi meme kanseri riskini artırabilir. Özellikle östrojen ve progesteronun birlikte kullanımı meme kanseri riskini yükseltebilir. Bu nedenle hormon tedavisi almadan önce doktordan görüş almak gerekir

Çocukluk veya gençlik çağında başka bir nedenle göğüs bölgesinin ışınlanmış olması

Çocukluk veya gençlik çağında başka bir nedenle göğüs bölgesinin ışınlanmış olması, kişinin ilerleyen yaşlarda meme kanseri riskinin artmasına neden olabilir. Alınan ışın tedavisi meme hücrelerinin DNA’sına zarar vererek kanserin gelişimine neden olabilir.

Adet başlama yaşının erken, adetten kesilme yaşının geç olması

Adet başlama yaşının erken ve adetten kesilme yaşının geç olması, meme kanseri riskinin artmasına neden olabilir. Bunun nedeni, bu kadınların yaşamları boyunca daha uzun süre östrojen ve progesteron hormonlarına maruz kalmalarından kaynaklıdır. Bu hormonlar, meme dokusunun gelişimini etkileyebilir ve hücresel değişimlere yol açarak meme kanseri riskinin artmasına sebebiyet verir.

Hiç doğum yapılmaması veya ilk doğumun 30 yaşından sonra yapılması

Hiç doğum yapmamak veya ilk doğumu 30 yaşından sonra yapmak, meme kanseri riskinin artmasına neden olabilir. Erken yaşta hamilelik, meme hücrelerinin tam olgunlaşmasını ve meme kanser riskinin düşmesini sağlar. 30 yaşından sonra doğum yapan veya hiç doğum yapmayan kadınlar meme dokusu hormonal uyarılara daha uzun süre açık kalacağından meme kanseri riski bulunur.

Yaşın ilerlemiş olması; (Meme kanserini en sık 50-65 yaşlar arasında görülmektedir.)

Kişinin yaşının ilerlemiş olması, meme kanseri riskinin artmasına neden olabilir. Meme kanserin birçoğu, 50 yaş ve üzeri kadınlarda görülür. Bunun sebebi ise yaşlandıkça vücutta hücre bölünmesinde meydana gelen hataların birikmesi ve hücresel onarım mekanizmalarının zayıflamasından kaynaklı olarak bilinir.

Aşırı yağlı gıdalarla beslenme alışkanlığı

Yaşam tarzında yapılan seçimler ve günlük yeme alışkanlıkları meme kanseri riskinin artmasına neden olabilir. Özellikle aşırı yağlı besinleri tercih etmek vücuttaki hücrelere zarar vererek meme kanseri riskinin oluşmasına zemin hazırlar. Bu nedenle günlük yaşamda yağlı, baharatlı ve kanserojen etki yaratabilecek besinlerden uzak durmak önemlidir.

Mamografi taramalarında yoğun meme saptanması

Mamografi taramalarında yoğun meme saptanması meme kanseri riskinin artıran bir durumdur. Yoğun meme dokusu içerisinde süt üreten glandüler, fibro ve yağ dokuları bulunur. Bu yoğun yapı nedeniyle mamografi ya da ultrasonda kanserli lezyonları tespit etmek zor olabilir ve bu durum meme kanserinin erken teşhis edilmesini engelleyebilir.

Yumurtalık ya da rahim kanseri hikayesi olması

Yumurtalık veya rahim kanseri hikayesinin olması kişinin meme kanseri riskini artırabilir. Özellikle, BRCA1 ve BRCA2 gibi gen mutasyonları hem yumurtalık hem de meme kanseri riskini yükselmesine neden olur. Yumurtalık ve rahim kanserine yakalanmış kadınların, meme kanserine yakalanma olasılığı daha yüksek olabilmektedir.

Elektromanyetik alanlara ve radyasyona sürekli maruz kalma

Elektromanyetik alanlara ve radyasyona sürekli maruz kalmak, meme kanseri riskinin artmasına neden olan durumlar arasındadır. Radyasyona özellikle yüksek dozda ve uzun süre maruz kalındığı durumda hücrelerin DNA'sına zarar vererek meme kanseri gelişimine yol açabilir. Özellikle çocukluk veya gençlik çağında göğüs bölgesine radyoterapi uygulanan kişilerde meme kanseri riski daha belirgin olarak görülür. Elektromanyetik alanların meme kanseri üzerindeki etkisi kesin ve net olmamakla birlikte, sürekli olarak maruz kalmanın meme kanseri riskini artırabileceğine dair bazı çalışmalar olduğunu bilinir. Bu nedenle, radyasyona maruz kalma oranının azaltılması, meme kanserinden korunmada önemli bir önlem olabilir.

Meme Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Meme şeklinde şişme, çukurlaşma ve meme ucu yapısının değişmesi gibi değişiklikler, göğüslerde kızarıklık ve döküntü, koltuk altında ve memeye baskı uygulandığında ele gelen yumru ya da şişlik, meme ucundan akıntı gelmesi ve meme dokusunda sebepsiz ağrı meme kanserinin belirtileridir. Bu belirtiler bulunuyorsa uzman bir doktora başvurulması erken teşhis için önemlidir. Kendi kendine meme muayenesi bu yüzden oldukça kritiktir ve düzenli olarak yapılması, olası bir kanser gelişimini erken evrede tespit edip, tedavi edilebilme seçeneğini artıracaktır.

Genel olarak meme kanseri belirtileri şunlardır:

• Meme dokusu ve koltukaltında kitle ve yumru varlığı
• Meme cildinde kızarıklık, kabuklanma veya yaralar meydana gelmesi
• Meme ve meme ucu boyutunda veya şeklinde değişiklik
• Memede içeri doğru çöküntü
• Meme ucu akıntısı
• Göğüs damarlarında belirginleşme ve büyüme
• Memede ağrı

Meme ya da koltuk altında yeni ortaya çıkan şişlik

Memede ya da koltuk altında daha önce olmayan, yeni ortaya çıktığını fark ettiğiniz şişlik ve kitleler meme kanserinin habercisi olabilir. Bu tarz yeni şişlik ve kitle gözlemlediğinizde doktora başvurmayı ihmal etmeyin.

Meme cildinde kızarıklık, kabuklanma veya yara oluşması

Meme kanserlerinde meme ucundaki tahrişle birlikte gelen kızarıklık, döküntü ve kaşıntı görülen yaygın belirtiler arasındadır. Meme yapısında portakal kabuğu görüntüsü de meme kanserinin en belirgin belirtisidir.

Meme ve meme ucu boyutunda veya şeklinde değişiklik

Özellikle ayna karşısına geçip bir veya her iki memeye de dokunduğunda boyut ve şeklinde hissettiğiniz anormal değişimler de meme kanseri belirtisi olabilir.

Memede içeri doğru çöküntü

Meme kanserinde çukurlaşma şeklinde görülen içe doğru görüntü oluşması, düzensiz bir doku, çukurlu bir alan gibi görünüm yaygındır. İnflamatuar meme kanseri, lobüler meme kanseri ve invaziv duktal karsinom gibi meme kanserlerinin hepsi meme cildinde çukurlaşmaya neden olabilir.

Meme ucundan gelen akıntı

Meme kanserinde kanlı veya berrak gelen akıntılar meme kanserinin şüphesini destekleyen belirtilerdendir. Yine de tanının kesinleşmesi için doktor kontrolü gerekir.

Haberin devamını okumak için buraya tıklayınız.