Dilimizin Zenginlikleri Projesi

DİLİMİZİN ZENGİNLİKLERİ PROJESİ
“Sözlük Özgürlüktür”

SUNUŞ:
“Bir dildeki sözlerin bütünü; söz hazinesi, söz dağarcığı, sözcük hazinesi, kelime
hazinesi, kelime kadrosu, vokabüler” olarak tanımlanan söz varlığı, bireyler arası iletişim için
çok önemlidir. Söz varlığı, aynı zamanda bireyin öğrenme yaşantısı boyunca depoladığı birikimi
ifade etmektedir. Söz varlığının önemi sadece bununla sınırlı kalmayıp bireyin anlama ve
anlatma becerisini de etkilemektedir.
Sözcük ile kavram arasında yakın bir ilişki mevcuttur. Sözcük söylendiğinde onu
karşılayan kavram akla gelir. Bunun gerçekleşebilmesi için de bireyin o sözcüğün anlamına
hâkim olması ve sözcükle ilgili kavramı gözünün önüne getirebilmesi, zihninde
canlandırabilmesi gerekir.
Sözcük ve kavram zenginliği aynı zamanda düşünce zenginliğine işaret eder. İnsanın
sözcük ve kavram yönünden zengin bir birikime sahip olması, düşüncede de zengin olmasını
sağlar. Öğrencilerimiz için söz varlığını en verimli şekilde artırmayı ve kullanmayı sağlayacak
ortam ise okullardır.
Dilimizin Zenginlikleri Projesi; okullarda yapılacak söz varlığını zenginleştirme
çalışmaları ile öğrencilerin dilimizin zenginliklerini tanımasını, kültür taşıyıcısı olan
sözcüklerimizle buluşmasını, buna bağlı olarak da dili iyi kullanmasını ve düşünce dünyasını
geliştirmesini amaçlamaktadır.
Bu sayede öğrencilerimiz dilimizin seçkin ve özgün eserlerini tanıyacak, eserlerimizde
geçen sözcüklerin derinliklerini (çeşitli anlamlarını) öğrenecek; milletimizin kültürünü,
birikimini, düşünce dünyasını ve hayat tarzını söz varlığımızın içinde yeniden keşfedecektir.

İlkokul/Ortaokul/LiseEtkinlik Uygulama Rehberi
a)Anlat Bakalım
•Öğretmen, sınıfı A ve B olmak üzere iki gruba bölmelidir. Gruptan bazı
öğrenciler sözcü olarak belirlenmelidir. Öğretmen, anlatılacak kelimeyi sessizce
sözcününkulağınasöylemelivesözcüğüanlatmasıiçinbirdakikasüre
vermelidir. Verilen sürede sözcü mimikleriyle ve beden dili yardımıyla kelimeyi
anlatmaya çalışmalıdır. Verilen sürede ilk grup kelimeyi bilemezse ikinci gruba
söz hakkı verilir. En çok puanı alan grup öğretmen tarafından değişik şekillerde
ödüllendirilebilir
b)Bilen Oturur
•Bu oyun yeni öğrenilen kelimelerin kavratılmasında etkin olarak kullanılabilir.
Öğretmen, yeni öğrenilen kelimeleri ve bu kelimelerin eş anlamlılarını tahtaya
yazmalıdır.Sınıftaki bütün öğrencileri ayağa kaldırmalı ve tahtadaki kelimelerin
eş anlamlısını sırayla öğrencilere sormalıdır. Doğru yanıtı veren ayaktaki öğrenci
yerine oturur. Tahtadaki bütün kelimelerin eş anlamlıları bulunana kadar
etkinlik devam eder.
c)Kelime Türetme
•Kelime Türetme Oyunuiçin ikiöğrenci tahtaya kaldırılmalıdır. İlk öğrencinin
söyleyeceği kelimenin son harfiyle ikinci öğrenci önceden belirlenen bir süre
içinde yeni bir kelime türetmeye çalışmalıdır. Tüm kelimeler proje kapsamında
yeni öğrenilen kelimelerden seçilmelidir. Aynı kelime iki defa söylenmemelidir.
Her yeni kelime için ikinci öğrencinin hanesine puan yazılır. Bu uygulama ile
öğrenciler kelimelerin söylenişlerini de tekrar ederek pekiştirirler.
d)Anlamını Bul
•Oyun içinhazırlanmışkelimeleriçigörünmeyenbir torbaiçinealınır. Her
takımdakibirinci, ikinci,üçüncüvedördüncü̈oyuncular birbirlerinekarşı
yarışacaklardır.İlktakımın ilk oyuncusu torbadan bir kelimeseçer,seçtiği
kelimeyidiğeroyuncularagöstermez. Kelimeyi,eğervarsa altında küçük
puntolarla paranteziçindeyazılıkelimeleri kullanmadan, imalar ile dolaylı
yoldananlatarakkendisindensonragelentakımarkadaşınınbulmasını
sağlamayaçalışır.Eğerikinci oyuncu anlatılan kelimeyi bilirse takım bir puan
alır. Sırasıyladiğertakımların birinci ve ikinci oyuncuları dayarışır.Tüm
takımların ilk turu tamamlanınca, bu kez ikinci oyuncular torbadan birer kelime
çekereküçüncüsıradaki takımarkadaşlarınaanlatmayaçalışırlarve oyun bu
şekildesürer.Oyunda kullanılacak kelimelerin proje kapsamında öğrenilenler
arasındanokuldaöğretmenveyaöğrencilerin,evdedeebeveynyada
çocukların hazırlaması birçok kazanımla oynanmasını sağlayacaktır.
e)Baş Harflerini Değiştir
•Öğretmen, proje kapsamında yeni öğrenilen kelimelerden bir kelime söylemeli
veöğrencilerbukelimenintümharfleriniyukarıdanaşağıyayazmalıdır.
Öğrenciler yukarıdan aşağıya dizili olan harflerle başlayarak yeni sözcükler    

türetmelidir. Türetilen kelimeler yine proje kapsamında öğrenilen kelimelerden
olmalıdır. Bu etkinlik daha çok gruplar oluşturularak yapılmalıdır. Öğrenciler bu
aktiviteyle karşılıklı olarak yeni kelimeleri ve telaffuzlarını öğrenerek kelime
dağarcıklarınıgeliştirirler.
f)Beyin Fırtınası
•Öğrencilerinverilen bir kelimeyi çağrıştıran yakın kelimeleri söylemeleri esasına
dayanan bir etkinliktir. Verilen kelimeyi anımsatan en çok sözcüğü söyleyen
öğrenci bu etkinliği başarıyla tamamlamış olur. Etkinlik gerçekleştirilirken tek
bir eser kaynak alınarak çerçeve daraltılabilir.
g)Bu Nedir?
•Bu alıştırmada son harfi verilen varlıkların, eşyaların ve kavramların ipuçlarıyla
bulunması amaçlanır. Öğrenciler numaralandırılmış beyaz kutuları doldurmak
içinönceverilenipuçlarınıokumalıdırlar.Verilenipucuyardımıylason
harfiKolan varlığın, eşyanın veya kavramın ismini boşluklara yazmalıdırlar. Bu
etkinlik sınıfta gruplar oluşturularak da uygulanabilir.
h)Hatırlatmaca
•Belirlenen kelimelerle başka kelimeleri çağrıştırmayı hedefleyen bir aktivitedir.
Numaralandırılmış kelime gruplarının anımsattığı yeni sözcük bulmacadaki ilgili
boşluğa yazılmalıdır. Öğrencilere alıştırmanın nasıl uygulandığı ayrıntılı olarak
açıklanmalıdır.Hazırlananörnekbulmacasınıftaöğrencilerlebirlikte
çözülmelidir.
i)Sözcük Yerleştirme
•Sözcük yerleştirme etkinliğinde iki sözcük bulmacanın içine yerleştirilmelidir. Bu
sözcüklerden hareket ederek önceden belirlenen diğer sözcüklerin doğru bir
şekilde boş karelere yerleştirilmesi sağlanır. Öğretmen ilk uygulamayı kendisi
yapmalıdır. Amaç kelimelerin doğru yerleştirilerek öğrenci dikkatinin kelime
üzerine çekilmesidir. Bu alıştırmayla öğrencilerin harf-kelime analizi yapmaları
ve kelimeleri daha iyi tanımaları sağlanır.

Haberin devamını okumak için buraya tıklayınız.