Bağımlılıkla Mücadele
Bağımlılık nedir?
Bağımlılığı bağımlı kişilik ve bağımlı davranış olmak üzere ikiye ayırmak gerekiyor. Bağımlı kişilik başka bir nesneye, kişiye veya herhangi bir şeye bağlı olan ve onsuz yaşayamadığını düşünen bir kişilik tipidir. Bağımlı davranış ise belli bir davranış tipine, belli bir eyleme bağımlı olan, yani onu sürekli yapmak isteyen ve gittikçe daha fazla yapmak isteyen kişilerin göstermiş olduğu davranıştır. Bağımlıyı bağımlı kişilik olarak ele aldığımızda bir kişilik özelliğidir. Bu özelliğe sahip olan kişiler bir kişiye bağımlı olur ve o kişi olmadan yaşayamayacaklarını düşünürler. Bazen karşıdaki kişiye zarar verecek kadar sürekli onunla beraber olmak isterler. Bunlar mesela gündelik hayatta karşımıza çıkan "ya benimsin, ya toprağın" mantığı içinde davranışta bulunan kişilerdir. Çünkü kendilerinin karşıdaki kişi olmadan, bağımlı oldukları kişi olmadan hayatta kalamayacaklarını ve hayatta kalasalar bile bunun pek anlamının olmayacağını düşünürler. Bağımlı davranışın ise bir takım temel özellikleri var. Bunlardan bir tanesi de sürekli tekrar edilmesi ve tolerans sınırının yükselmesidir. Dolayısıyla bağımlı davranışta bulunan kişiler de yapmış oldukları davranışlara tolerans göstermeye başlarlar ve gittikçe daha fazla o şekilde davranmaya başlarlar. Örneğin sigara bağımlılığı, sürekli olarak sigara içme isteği ve gittikçe daha fazla sigara içme isteğiyle koşullanmış olan sigarasız yapamayacağını düşünmek gibi duygu ve düşüncelere yol açan bir davranıştır.
Ayrıntılı bilgi için
Bağımlılığın belirtileri nelerdir?
Sürekli olarak aynı davranışta bulunmayı istemek, bağımlılığın en büyük belirtilerinden birisidir. Bağımlı davranış olarak düşünecek olursak, sürekli olarak sigara içmeyi istemek bağımlılığın bir işaretidir. Bağımlı kişiler, gittikçe bu özellikleri geliştiriyor ve tolerans sınırlarını genişletiyorlar. Dolayısıyla gittikçe daha fazla içme ihtiyacı duyuyorlar. Onsuz olamayacaklarını hissediyorlar. Onsuz yapamayacaklarını düşünüyorlar. Dolayısıyla onsuz olduğu zaman yoksunluk belirtisi gösteriyorlar. Madde bağımlılığı veya sigara bağımlılığı konusunda genellikle yoksunluk belirtileri şunlardır: Kaygılanma, sinirlenme, hırçınlaşma, hızlı nefes alıp verme, ellerde terleme gibi.
Tiryakilik ile bağımlılık arasında bir fark var mıdır?
Bağımlılık dediğimizde genelde olumsuz bir durumdan bahsediyoruz. Fakat gündelik kullanımda, toplumda tiryakilik sanki biraz daha iyiymiş, biraz daha sorunsuzmuş gibi değerlendiriliyor. Mesela çay tiryakisi veya dudak tiryakisi derken, sanki bir bağımlılık değilmiş, daha sorunsuzmuş gibi bahsediliyor. Oysa özellikleri itibarıyla baktığımızda tiryakilikle bağımlılık arasında hiçbir fark yoktur. Her ikisinde de aynı davranış kalıpları var. Her ikisinde de kişi, davranışı tekrarlama eğilimi gösteriyor. Her ikisi de kişi, bir süre sonra yoksunluk belirtisi göstermeye başlıyor. Her ikisinde de kişiler, bir süre sonra gittikçe daha fazla tolerans geliştirmeye başlıyorlar. Sonuç olarak aynı şeyden bahsediyoruz.
Bağımlılık yapan maddeler sadece kullanan kişilere mi zarar verir?
Bazı gençler kullandıkları maddenin sadece kendilerine zarar verdiğini, kendi özgürlükleri olduğu için bunun başkalarını ilgilendirmeyeceğini düşünüyorlar. Oysa madde kullanımı, aslında tüm dünyada, küresel anlamda bir toplumsal problem olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü sonuçta buna bir beyin hastalığı diyoruz. Bu aynı zamanda kullanım davranışı nedeniyle şiddet davranışlarını artırıyor. Ülkedeki suç oranlarını artırıyor. Farklı riskli davranışları içerisine girmelerine sebebiyet veriyor ve bu riski artırarak kolaylaştırıyor. Öte yandan aynı zamanda ülke ekonomisini de ciddi anlamda bir zararı oluyor. Bu maddeleri kullananlarda bir hastalık meydana geldiği için kullanıcıların yatarak ya da ayaktan tedavi görmesi gerekiyor ki, bu giderler artıyor. Bu kişi suç süreci içerisine girdiği için aynı zamanda ceza adalet sistemi içerisinde ciddi bir bütçe kaybına sebebiyet veriyor
Sadece zayıf karakterli ve/veya davranış problemi olan bireyler mi bağımlı olur?
Böyle bir genellemeye gitmek biraz zor. Evet, zayıf karakterli diye ifade ettiğimiz, kendi sorunlarını üstlenmekten kaçınan kişilerin bağımlı olma ihtimalleri daha yüksektir. Ancak her zaman böyle bir genellemeye gitmek doğru değildir. Çünkü bazen güçlü karakterli olduğunu düşündüğümüz insanlar da bağımlı olabiliyorlar. Ancak özgüvenleri düşük olan, kendilerine çok fazla saygı duymayan kişilerin bağımlı olma ihtimalinin bir miktar yüksek olduğunu da belirtmek gerekir.
Çocuklarımızı madde, alkol ve sigaradan nasıl uzak tutabiliriz?
Sağlıklı yaşam becerilerini geliştirerek, çocukları destekleyerek, onlarla daha fazla vakit geçirerek, yaşamları hakkında fikir sahibi olarak ve yaşlarına uygun doğru önleyici bilgiler vererek çocukları bağımlılıktan uzaklaştırmak mümkündür.
Bağımlı kişilik yapısına zemin hazırlayan aile yapısı nasıldır?
Bağımlılığın ilk örneği anne ile çocuk arasındaki bağımlıktır. Dolayısıyla annelerin çocuklarına karşı fazla, aşırı bağımlılık göstermeleri çocukta da buna karşı bağımlılık örüntüsünü geliştirebilir. Anne babalar çocuklarına kendi başlarına ayakta durabildikleri ortamlar oluştururlarsa, böyle bir yaşam biçimi geliştirmelerini sağlarlarsa çocukların bağımlılık geliştirme ihtimalleri azalır. Ancak çocuk herhangi davranışında, herhangi bir şey yapmak istediğinde etrafındakiler onun isteklerine hemen cevap vermeye koşuyorlarsa bir süre sonra bağımlılık geliştirecek demektir. Bugün anne babasına bağımlı olan çocuk, yarın karşı cinsten birine bağımlı olur. Başka arkadaşlarına bağımlı olur. Dolayısıyla anne babaların davranışları çocukların bağımlılık geliştirmelerinde önemlidir. Çocuklarımıza özerk olmayı öğretmek zorundayız. Kendi başlarına ayakta durmayı öğretmek zorundayız. Bunun için de aynı zamanda bizim çocuklarımıza karşı olan bağımlılıklarımızı da dizginlemek veya denetlemek zorundayız. Çocukların kendi başlarına özerk bir hayat kurmasına izin verebilmek gerekir.
Haberin devamını okumak için buraya tıklayınız.
Aydın Karacasu Ataeymir İlkokulu
İlkokul Haberleri, Aydın İlkokul Haberleri, Aydın Karacasu İlkokul Haberleri, Aydın Okulları, Aydın Karacasu Okulları, Aydın İlkokulları, Aydın Karacasu İlkokulları
