Hijyen Talimatı

1. AMAÇ: Okul ortamından kaynaklanabilecek enfeksiyonları ve virüsleri önlemek, öğrenci, ziyaretçi ve okul çalışanları için sağlıklı bir ortam oluşturmak amacıyla uyulması gereken temizlik kurallarını belirlemek ve uygulanmasını sağlamaktır.

2. KAPSAM: Okuldaki tüm birimleri kapsar.

3. SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından İl İşyeri Sağlık ve Güvenlik Biriminde görevli sağlık hizmetleri sorumlusu ve okul sağlığı denetim komisyonu üyeleri bu talimatın uygulanması ile ilgili denetimlerden sorumludur.

4.UYGULAMA

4.1. TEMEL İLKELER:

Her katın temizliği o katta çalışan temizlik personeli tarafından yapılmalıdır.
Temizlik eğitim yapılmayan zamanlarda yapılmalıdır.
Temizlik personeli, temizlik sırasında mutlaka eldiven giymelidir.
Temizliğe başlamadan önce ve temizlik bitiminde eller yıkanmalıdır.
Gerekli görülen durumlarda beklenmeden temizlik yapılmalıdır.
Yüzeylerde kan ve vücut sıvıları ile kirlenme var ise temizliğe ek olarak dezenfeksiyon yapılır.
Kirli çamaşır arabaları günde en az bir kez temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
Kat arabasında gerekli tüm temizlik malzemelerinin bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir (kuru temizlik mopları ve dispenser'ları, sıvı deterjan, ovma amaçlı temizlik maddesi, yeterli miktarda temiz sarı, kırmızı ve mavi temizlik bezleri, tuvalet fırçası, çekçek, faraş, kova, eldiven vb.).
Eksik malzeme varsa temizliğe başlamadan önce tamamlanmalıdır.
Temizlik her zaman temiz alandan kirli alana doğru yapılmalıdır.
Ellerinde yara, çizik, vb. bulunan personel steril olmayan temiz eldiven giymelidir.
Personeli yaptığı temizlik işleri personel temizlik takip formu ile takip edilmelidir.

4.2. YÖNTEM

Solisyonla dezenfekte yöntemi kullanılmalıdır.
Kesinlikle kuru süpürme ve silkeleme yapılmamalıdır.
Toz kalkmasına neden olacak toz alma yöntemlerinden kaçınılmalıdır.
1. Tüy bırakmayan temizlik bezleri tercih edilmelidir. Bez ve kova renkleri kullanım alanına göre belirlenmelidir.
2. Kirli bezle temizliğe devam edilmemeli, sık sık bez değiştirilmelidir.
3. Kirli paspasla temizlik yapılmamalıdır.
4. Her günün başında paspas ve bez fırçaları kurusu ile değiştirilmelidir.
  1. Kuru süpürme ve bakım amaçlı moplama esnasında mop önünde kontrol edilemeyecek kadar fazla kir/materyal birikimi var ise çekçek ve faraş ile alınmalıdır
  2. Mop, temiz alanda "S" şeklinde, kirli alanda düz hat üzerinde hareket ettirilerek temizlik yapılmalıdır.
  3. Mop ile temizlik yapılarak ilerlenirken temizlenmemiş alan bırakılmamalıdır.

Kirli mop ile temizlik yapılmamalı, kirlenen moplar sıcak su ve deterjanla çamaşır makinasında yıkanıp kurutularak saklanmalıdır.
Saçaklı mop kullanımında zemin ıslak bırakılmamalı ve kirlenme, kayma ve düşmeleri önlemek için uyarı levhaları konulmalıdır.
Paspas ile temizlikte çift kova metodu kullanılmalı kovalar iki farklı renkte olup mavi kovada temiz deterjanlı su diğerinde ise paspası durulamak için diğerinin 1/4'ü kadar duru su olmalı, belirli bir alan paspaslandıktan sonra kırmızı kovada paspasın kiri durulanıp kırmızı tarafa paspasın suyu sıkılır, sonra mavi kovadaki suda ıslatılır ve yine kırmızı tarafa paspasın suyu sıkılır bu şekilde işleme devam edilir.
Paspas S şeklinde hareket ettirilmeli, zeminden mümkün olduğunca uzaklaştırılmadan temizlik yapılmalıdır.
Kirli paspasla temizlik yapılmamalı, kirlenen paspas önce kırmızı kovada kirinden arındırılmalı, sonra mavi kovada yıkanmalı, sıkma presi kırmızı kova üzerine çevrilerek sıkma işlemi yapılmalıdır. Bu işlemi takiben paspas sıcak su ve deterjanla çamaşır makinesinde yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar kullanıma sokulmalıdır.
Gün içinde kullanılan tüm paspaslar, gün sonunda sıcak su ve deterjanla çamaşır makinesinde yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar kullanıma sokulmalıdır.
Paspasların çamaşır makinesinde yıkanma imkanı yok ise, gün sonunda paspaslar 1/100 oranında Sodyum hipoklorid (çamaşır suyu) veya aynı konsantrasyonu sağlayacak klor tabletleri ile hazırlanan solüsyonda 20 dk bekletilir, durulanıp, kurumaya bırakılır.
Temizlik işlemi bittiğinde temizlik malzemeleri yıkanmalı ve kuru şekilde saklanmalıdır.

4.3. TEMİZLİK SOLÜSYONLARI

Solüsyon temizlenen bölgeye uygun olarak hazırlanmalıdır.
Solüsyonun etki edeceği süre iyi bilinmelidir.
1. Temizlik solüsyonu temizlenen bölgenin risk durumuna göre ve uygun oranda

hazırlanmalıdır.

Solüsyon işlemden hemen önce hazırlanmalı, uzun süre bekletilmemelidir.
Temizlik malzemeleri kova içinde ıslak bırakılmamalıdır.
Kullanılacak solüsyon ve deterjanlar başka bir solüsyonla ve deterjanla karıştırılmamalıdır.
1. Temizlik/dezenfektan çözeltisi kirlendiğinde, 2-3 sınıf temizliğinden sonra, sınıfta kullanılmadan önce ve sonra değiştirilmelidir.
2. Temizlik malzemeleri her bölüm için farklı olmalıdır.
3. Tüm bölümlerde temiz ve kirli malzemeler ayrı odalarda bulundurulmalıdır.

4.4. ÇAMAŞIR SUYUNUN HAZIRLANMASI

Yüzey dezenfektanı olarak 1/100'lük çamaşır suyu hazırlanmalıdır.(1lt suya 10cc çamaşır suyu)

Paspaslama işlemi: (1/100)

(15 litre suya 1 pet bardağı çamaşır suyu (150 ml))

Yüzey temizliği: (1/100)

(5 litre suya yarım çay bardağı çamaşır suyu (50 ml))

Kan ve diğer vücut sıvılarında: (1/10)

(1 litre suya bir çay bardağı çamaşır suyu (100 ml))

5. İDARİ BÖLÜMLERİNİN TEMİZLİĞİ

5.1. MÜDÜR, MÜDÜR YARDIMCISI ve ÖĞRETMEN ODALARININ TEMİZLİĞİ

Temizlik personeli temizlik öncesi, ellerini yıkadıktan sonra steril olmayan eldiven giymelidir.
Öncelikle odadaki çöpler toplanır.
Oda zeminindeki kaba kirler toz kaldırılmadan ıslak fırça ile toplanmalıdır.
Temizlik temiz alandan kirli alana doğru yapılmalıdır.
Kapı, kapı tokmağı, masa vb. bütün alanlar her gün silinmelidir.
Temizlik için su ve deterjan yeterlidir. Herhangi bir dezenfektan kullanmaya gerek yoktur.
Bilgisayarlar ve klavyeler her gün ve kirlendikçe temizlenmelidir.

5.2. SINIFLARIN TEMİZLİĞİ

Personel "El Hijyeni Talimatı'' ve ''Eldiven Kullanım Talimatı"na göre ellerini yıkamalı ve steril olmayan eldiven giymelidir.
1. Öncelikle odadaki çöpler toplanır. Çöpler günde en az iki kere toplanmalıdır. Çöp kovaları görünür kir varlığında hemen, periyodik olarak haftada bir kere yıkanıp durulanmalıdır ve mavi çöp poşeti takılmalıdır.
2. Oda zeminindeki kaba kirler toz kaldırılmadan ıslak fırça ile toplanmalıdır.
3. Temizlik için su ve deterjan yeterlidir.
4. Lavabolar günlük olarak temizlenmelidir.
5. Yemekhanelerde yemek masası deterjanlı su ile her gün temizlenmelidir.
6. Pencere kenarlarının tozu günlük olarak alınmalıdır.
7. Kapı, kapı tokmağı, masa vb. bütün alanlar her gün silinmelidir.

5.3. LAVABO, BANYO VE DUŞLARIN TEMİZLİĞİ

Lavabolar günlük temizlenmelidir.
Lavabo ve kenarları su ve deterjanla veya ovma maddesi ile ovularak temizlenmelidir.
Başka bir bezle lavabo arkasındaki fayanslar silinmelidir.
1. Duş ve küvet temizliğinde önce fayanslar silinmeli ve daha sonra musluk ve duş teknesi silinmelidir.
2. Banyo ve duş kaba kirlerinden arındırılmalıdır.
3. En son zemin silinmelidir.

5.4. TUVALET TEMİZLİĞİ

Tuvaletler en son temizlenmelidir.
Önce sifon çekilmelidir.
Klozetin içi sıvı deterjan veya ovma maddesi dökülerek tuvalet fırçası ile fırçalanmalıdır.
Klozet kapağı ve etrafı ayrı bir sünger ile temizlenip durulanmalıdır.
Islak alanlar son olarak durulanmalı ve kurulanmalıdır.
Tuvalet temizliğinde dezenfektan kullanılmamalıdır.
Tuvalet zemini en son temizlenmelidir.
1. Tuvalet temizliğinde kullanılan temizlik malzemeleri kesinlikle başka yerde kullanılmamalıdır.
2. Sıvı sabun kaplarının üstüne ekleme yapılmamalıdır. Sabun kutuları boşaldığında çamaşır suyu ile dezenfekte edilir. Kuruduktan sonra içerisine sabun koyulur.

5.5. ZEMİN VE KORİDOR TEMİZLİĞİ

Koridorlar deterjanlı su ile günlük temizlenmelidir.
Bu alanların temizliğinde dezenfektan maddesi kesinlikle kullanılmamalıdır. Çünkü dirençli mikroorganizmaların gelişmesine ve önemli bir ekonomik kayba neden olur.

Eğitim yapılmayan zamanlarda haftada en az 1 (bir) kere uygun solüsyon ile dezenfektan işlemi yapılarak temizlik takip çizelgesine işlenerek Okul Sağlık Komisyonuna rapor edilmelidir.

Fırça makineleri ve taşıyıcı tanklar her kullanımdan sonra yıkanmalı ve kurulanmalıdır.
Güvenli bir temizlikte doğru yöntem, doğru madde, doğru zaman ve doğru oranlarda kullanılmadır.

7. OKULDA ENFEKSİYONA NEDEN OLAN MİKROORGANİZMALAR İÇİN TEMİZLİK ÖNERİLERİ

Standart temizlik ve dezenfeksiyon önerileri uygulanmalıdır.
Temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri sırasında el hijyeni, kişisel korunma ve izolasyon önlemlerine uyulmalıdır.
Sınıf ,koridor ve idare odalarında kapı kolları, sıra ve masa vb. sık dokunulan yerlerin temizlik ve dezenfeksiyonuna özellikle dikkat edilmelidir.
Temizlik elemanlarının temizlik ve dezenfeksiyon talimatlarına uyulması sağlanmalıdır.
Sterilizasyon amacıyla kullanılan sıvı kimyasal gibi yüksek düzey dezenfektanlar ortam temizliğinde kullanılmamalıdır.

8. DÖKÜLEN KAN VE VÜCUT SIVILARININ TEMİZLENMESİ

Kan beklemeden hemen temizlenir ve bölge dekontamine edilir.
Dekontaminasyon için çamaşır suyu (Sodyum hipoklorid) veya diğer klorlu bileşikler kullanılır.
İşleme başlamadan önce eldiven giyilir ve diğer kişisel korunma önlemleri (önlük, gereğinde maske, gözlük vs alınır.
Az miktarda kan ve vücut sıvısı döküldüğünde, dökülen kan ve vücut sıvıları tek kullanımlık emici bir malzeme (kağıt havlu, bez vb.) ile temizlendikten sonra, bu materyal tıbbi atık (kırmızı çöp) poşetlerine atılır. Gözenekli olmayan yüzeyler için 1/100 oranında dilüe edilmiş (1litreye 10ml) Sodyum hipoklorid ile orta derecede ıslatılıp sıkılmış bez veya kağıt havlu ile silip kurumaya bırakılır. Silinen malzeme tıbbi atık (kırmızı çöp) poşetlerine atılır.

Temizlik tamamlandığında eller mutlaka yıkanmalıdır.
Paspas Temizliği: Paspaslar 1/100 oranında dilüe (seyreltme) edilmiş çamaşır suyunda 20 dk bekletilir durulanıp kurutulur. Hastanede paspaslar için yıkama makinası varsa işlem bitiminde yıkamaya gönderilir.

Tablo 1: Okul temizliğinde eldiven kullanımı

Alan	Eldiven Türü	Renk
Temizlik	Plastik	Kırmızı
Evsel Nitelikli Atık Toplama	Plastik	Sarı veya mavi
Tıbbi Atık Toplama	Kumaş üzerine kauçuk kaplı	Turuncu

Tablo 2: Okul Temizliğinde Kullanılacak Kova ve Bez Renkleri

BÖLÜM	KOVA RENGİ	BEZ RENGİ
Bütün kuru alanlar	MAVİ	MAVİ
Tuvaletler hariç bütün ıslak alanlar	SARI	SARI
Tuvaletler ve laboratuvar alanlar	KIRMIZI	KIRMIZI